Heel wat stof tot debat tijdens de slotles
van 21 december! Heel wat interessante stellingen en opinies werden aangenomen
en verdedigd. Maar een aantal daarvan brachten toch wel specifiek mijn
gedachtemolen op gang, vandaar dat ik deze verder zal uitdiepen in deze blog.
Ik zou het in deze blog om te beginnen graag
wat uitgebreider hebben over de verschillende stellingen die kunnen worden
aangenomen ten opzichte van de kwestie van de kwaliteit van de journalistiek
ten gevolge van de enorme opkomst van de nieuwe en dan vooral de sociale media.
Het lijkt me een interessante kwestie en bovendien heb ik het in mijn vorige
blog reeds licht aangeraakt. De eerste stelling die naar voren kwam wat betreft
de kwaliteit van de journalistiek wanneer die wordt bedreven via de nieuwe
media, was de volgende: “de concurrentie om als eerste een scoop binnen te
halen komt de kwaliteit en de snelheid van het nieuws ten goede”. De gedrevenheid
om als eerste een nieuwsbericht te brengen en alles daarvoor in de strijd te willen
gooien, kan misschien in eerste instantie wel positief zijn, aangezien je op
deze manier lezers lokt (uiteraard, want deze lezen daar waar het nieuws het
eerst verschijnt), maar ik vrees dat het achteraf zorgt voor afzwakking van de
kwaliteit van het geheel van het bericht dat uiteindelijk wordt gebracht. Men
gaat ervan uit dat “de buit binnen is” en men hecht minder belang aan de verdere
opbouw en uitwerking van het nieuwsbericht. Alles draait om de strijd om de
eerste te zijn; in die zin brengt men wel het snelst het nieuws, maar de
aandacht voor de kwaliteit gaat verloren. Daarom denk ik dat de stelling “als
eerste nieuws verspreiden is belangrijker geworden dan betrouwbaar nieuws
verspreiden” vaak wel correct is. Ik denk ook dat dit aspect minder ruimte
biedt voor de kritische journalistiek waar er ruimte is voor diepgaander
onderzoek. In de online-wereld moet alles snel gaan en komt kwaliteit slechts
op de tweede plaats. Het is bovendien ook veel gemakkelijker om zomaar zaken de
wereld in te sturen. Slechts een paar woorden en een muisklik zijn nodig om het
bericht rond te sturen. En het gaat daarbij niet alleen om journalisten die
niet-gecheckte nieuwsfeiten versturen, maar ook om particulieren die allerhande
verhalen de ronde kunnen laten doen. En er zijn mensen die kritisch genoeg zijn
om hier geen geloof aan te hechten, maar er zijn er ook genoeg die dat niet
zijn.
Snelheid kan dan wel belangrijk zijn, het mag
niet alles overheersen. De journalist heeft nog steeds een persoonlijke en
maatschappelijke verantwoordelijkheid: hij moet de mensen op een correcte
manier en met de juiste informatie op de hoogte brengen van de gebeurtenissen
in de wereld. En als er onvolledige of foute berichten verspreid worden, kan dat
voor een hoop ellende zorgen.
Door de opkomst van de nieuwe media lijkt
journalistiek ook niet langer in handen te zijn van de journalisten, maar gaan
ook burgers actief deelnemen aan de journalistieke praktijk. Het komt steeds
vaker voor dat burgers zelf verslag uitbrengen over een gebeurtenis of een
ongeval dat ze hebben meegemaakt of hebben zien gebeuren, waardoor ze dus aan
burgerjournalistiek doen. Het voordeel van deze burgers die ooggetuigen zijn en
daarvan online verslag uitbrengen is dat echte journalisten hun verhaal kunnen
gebruiken in hun verslaggeving. Maar ik denk dat het zeer belangrijk is de
burgers te onderscheiden van de journalisten. Burgerjournalistiek heeft niet
dezelfde waarde als de echte journalistiek. Ik beweer niet dat de aanbrengst
van burgers niet waardevol kan zijn, maar de professionele journalistiek gaat
nog een stap verder: het is niet het puur feitelijk brengen van gegevens, maar
de verwerking van de feiten tot een samenhangend geheel met duiding en
verwijzing naar het hoe en het waarom van de omstandigheden. Ik zou niet zo ver
gaan te stellen dat de burgerjournalistiek het niveau van de journalistiek
omlaag heeft gehaald. Zolang we een duidelijk onderscheid blijven maken tussen
de twee denk ik dat er geen probleem is en dat de burgerjournalistiek net een
aanbrengst kan zijn, tenminste als ze op een serieuze manier wordt bedreven.
Ten tijde van massaal gebruik van sociale
media zoals Facebook of Twitter kan ook een journalist niet achterblijven. Dat hij
er gebruik van maakt om snel zaken te weten te komen is begrijpelijk, zolang
hij er maar op een eerlijke en professionele manier mee omgaat. Twitter wordt
wel eens gebruikt om met de toevoeging van “#unconfirmed#” onbevestigde
berichten te verspreiden. Dat is uiteraard niet de bedoeling van dit sociale
medium. Het is de opdracht van de journalist om media als Twitter te gebruiken
om netwerken uit te bouwen, om contacten aan te spreken, om bronnen te raadplegen.
Net zoals Opgenhaffen en Van Belle in hun boek Sociale media en journalistiek naar voren brengen, moeten sociale
media een aanvulling zijn op de traditionele manieren om nieuws te zoeken en te
verspreiden en om te dialogeren met het publiek.
Sociale media zijn een gigantische bron aan
informatie, maar de analyse en de achtergrond bij een nieuwsfeit zijn nog
altijd toegewezen aan de journalist. Volgens Bart Van Belle zijn journalisten
ook nodig om een selectie te maken uit het gigantische nieuwsaanbod. Zij selecteren
uit de berg informatie die de wereld rondgaat via sociale media, persagentschappen
en nieuwsmedia en ze zorgen ervoor dat onze blik op de wereldgebeurtenissen wordt
verruimd. En daar ben ik het volledig mee eens. Het lijkt misschien een weinig
subtiele verdediging van mijn toekomstig vakdomein, maar het is een feit: journalisten
blijven broodnodig!
Bronnen:
Bakker,
P. (2008). Ruimte voor kwaliteit? Media
en journalistiek op het digitale kruispunt. Opgehaald 22 december 2012 van http://www.denieuwereporter.nl/2008/03/ruimte-voor-kwaliteit-media-en-journalistiek-op-het-digitale-kruispunt/
Hellings,
M. Met de laptop op café. Opgehaald 22
december 2012 van http://www.hubrussel.be/hubwebsite/images/Internet/TTK/Debat%20journalistiek%202.0%20-%20Verslag%20Marjan%20Hellings.pdf
Opgenhaffen,
M. & Van Belle B. (2012). Sociale
media en journalistiek. Tielt: Lannoo.
De
Standaard.biz (2010). Journalisten
gebruiken steeds meer sociale media. Opgehaald 22 december 2012 van http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20101216_105
Van
Belle, B. (2012). Hoe sociale media een
impact hebben op de journalistiek. Opgehaald 22 december 2012 van http://www.finn.be/blogs/hoe-sociale-media-een-impact-hebben-op-de-journalistiek
Geen opmerkingen:
Een reactie posten